استرس چیست؟

استرس واكنش جسمانی ، روانی و عاطفی در برابر یك محرك بیرونی است كه می تواند موجب سازگاری فرد با تغییرات شود
سطوح استرس

استرس كم .مثبت

فشار روانی كم در سازگاری ما نقش موثری دارد. مثلاً استرس دانش آموزی را كه امتحان دارد وا می دارد كه در اتاق را ببندد و خود را از بازی و تفریح منع كند تا بتواند درس بخواند
استرس كم در وجود افراد به انگیزه و میلی مثبت برای پیشرفت تبدیل می شود

استرس زیاد .منفی
وقتی فشار روانی شدید، مداوم و طولانی باشد موجب بروز بیماری می گردد

در استرس زیاد بدن سه مرحله را پشت سر می گذارد

یک. مرحله هشدار‌
زمانی است كه بدن ما در برای یك محرك بیرونی كه تاكنون با آن مواجه نشده، قرار می گیرد

دو. مرحله مقاومت
بدن ما با محرك یا وضعیت جدید هماهنگ می شود

سه. مرحله فرسودگی .خستگی

انسان در مقابله استرس های طولانی، دچار فرسودگی و خستگی مفرط می شود، چرا كه توانایی بدن محدود است. این خستگی گاه ممكن است به افسردگی و بیماریهای مختلف روحی روانی و یا حتی مرگ فرد منجر شود

نشانه های استرس

استرس می تواند بعضی از نشانه های زیر را بوجود آورد، شدت و نوع علایم آن در افراد متفاوت است

نشانه های جسمی

- گرفتگی یا انقباض . گلو – سینه – شكم

- احساس درد .در ناحیه سر – گردن – كمر
- تپش قلب
- پرش های عضلانی .تیك
- خستگی و احساس كوفتگی
- دل درد و در اصطلاح فروریختن چیزی در دل
- تعریف بدن خصوصاً در كف دست ها
- اسهال
- مشكلات خواب
- ناراحتی معده و گوارش
- خشكی دهان
- بی حوصلگی - خلق ناپایدار
- ترس های مرضی بی مورد
- زود رنجی
- داشتن دلشوره بی دلیل - بیقراری

نشانه های رفتاری

- پرخاشگری – نداشتن تمركز
- جویدن ناخن، مكیدن انگشت
- بازی با موی سر یا كندن پوست لب .لب گزیدن
- دندان قروچه . ساییدن دندانها به هم

- بی توجهی به وضع ظاهر
- پرخوری یا كم خوری – پرخوابی یا كم خوابی

نشانه های فكری
- گیجی و شلوغی ذهن – اشتباهات مكرر
- كم دقتی – بهانه جویی
- ناتوانی در به خاطر آوردن حوادث – ضعف در تصمیم گیری

نمونه هایی از عوامل استرس زا
مرگ همسر یا اعضای خانواده
طلاق
جدایی والدین
ابتلا، به بیماری های صعب العلاج یا از دست دادن عضو
زندانی شدن
از دست دادن شغل
بازنشستگی
وجود فرد معتاد در خانواده
بارداری
تغییرشغل
مرگ یكی از خویشاوندان و یا دوستان نزدیك تغییر مكان به ویژه مدرسه برای دانش آموزان
بدهكاریاختلاف اعضای خانواده با یکدیگر
اختلاف با خویشاوندان و آشنایان
مشكل داشتن در محل كار با همكاران
مشاجره و ناسازگاری مداوم با همسر، والدین یا فرزندان
ازدواج

هر یك ازعوامل بالا می تواند با استرس كم یا زیاد همراه باشد كه بدیهی است در استرس زیرا مشكلاتی را برای فرد به همراه خواهد داشت
در چه افرادی استرس تأثیر منفی بیشتری می گذارد؟
معمولاً در افرادی كه

یک. با واقعه ای بسیار ناگوار مواجه می شوند
دو. نسبت به وقایع و حوادث برداشت ذهنی و طرز تلقی منفی دارند
سه. وابستگی بیش از حد به خانواده و دیگران دارند
چهار. اعتماد به نفس كافی ندارند
پنج. به جامعه و آینده خوش بین نیستند
شش. ناراحتی های خود را با افراد کارشناس در میان نمی گذارند
هفت. احساس می كنند در برابر حوادث آینده ناتوان هستند
هشت. سابقه ابتلا به بیماریهای روانی و یا جسمی را دارند
نُه. از حمایت های اقتصادی، اجتماعی و خانوادگی مناسب برخوردار نیستند
ده. ذهن خود را درگیر مسایل روزمره می كنند. و از اشخاص مشکل دار کمک فکری می گیرند
یازده. از ایمان و ابعاد معنوی مناسب برخوردار نیستند. یا بسیار ضعیف هستند
دوازده. در گذشته استرس بیشتری را تجربه كرده اند

سیزده. بطور ناگهانی و بدون زمینه قبلی با واقعه ای استرس زا مواجه می شوند

چهارده. وقایع استرس زا را بصورت طولانی و مداوم تجربه می كنند

راه های مقابله بااسترس
یک. دعا و عبادت و توکل به خدا
دو. عوامل استرس را شناسایی كرده و از میان برداریم
سه. از وقایع اطراف خود اطلاعات دقیق تری كسب كنیم

چهار.از سلامت روحی و جسمی خود مطمئن باشیم و در صورت بروز مشكل به افراد متخصص مراجعه كنیم
پنج. در كارهای خود برنامه ریزی داشته باشیم تا از سردرگمی رهایی یابیم
شش. برای رسیدن به موقع سركار ، قرار ملاقات ها و ... زودتر حركت كنیم
هفت. وقت خود را طوری تنظیم كنیم كه به كارهای مهم خود برسیم
هشت. خود را از شر وسایل اضافی و به درد نخور خلاص می كنیم. و از سر گرمیهای ناسالم جدا بپرهیزیم

نُه. شب ها به موقع و به اندازه كافی بخوابیم
ده. صبح ها زود از خواب بیدار شویم (سحرخیز باش تا كامروا باشی
یازده. عادت های استرس زای خود را ترك كرده یا تغییر دهیم

دوازده. به چشمان خود استراحت دهیم ( گاهی چشم همایمان را ببندیم
سیزده. مشكلات را آنچنان كه هستند بپذیریم
چهارده. نرمش و ورزش را در برنامه ی روزانه خود بگنجانیم. دویدن بسیار موثر است
پانزده. با آرامش به قدم زدن مخصوصاً در پارك یا محیط های آرام بپردازیم. پیک نیک در فضای آرام

شانزده. در محیط های سرسبز و هوای آزاد( كوه – دشت – اطراف شهر و ...) فریاد بكشیم

هیفده. با بچه ها بازی كنیم خصوصاً تاب بازی
هیجده. از ماساژ بدن توسط دیگران (همسر) استفاده كنیم
نُوزده. در وان آب گرم حمام كنیم

بیست. به خاطر مسائل كوچك خود را ناراحت نكنیم، چون كه تمام مشكلاتی كه با آنها مواجه هستیم از همان چیزهای كوچك تشكیل شده اند
بیست ویک. اگر در مقابل حوادث كوچك توان مقابله نداریم سعی كنیم با آنها بسازیم
بیست ودو. در وضعیت آرامی بنشینیم، چشم های خود را ببندیم و اندیشه خود را بر روی یك لغت، یا صدا و یا جمله ای كه دوست داریم و مثبت است، متمركز كنیم و هر فكر دیگر را از ذهن خارج كنیم
بیست وسه. هنگام بروز استرس ، به طور صحیح و عمیق نفس بكشیم یعنی با یك شماره هوا را به ریه ها وارد كنیم، تا چهار شماره هوا را در ریه ها نگه داریم و با دو شماره هوا را از ریه ها بیرون بفرستیم
بیست وچهار. غذا را با آرامش و لذت بخوریم و ازعنوان هر موضوع ناراحت کننده ای خودداری کنیم
بیست و پنج. سعی كنیم در كمك كردن به دیگران پیشقدم شویم مخصوصا در امور مربوط به خانه و همسر و فرزندان. چون حس قدردانی برای شما بهمراه میاورد

بیست وشش. تلاش كنیم مثبت اندیش باشیم و به خوبی ها و زیبایی ها فكر كنیم
بیست و هفت. بخندیم زیرا خنده یكی از سالم ترین پادزهرهای فشار روانی است
بیست و هشت. به موسیقی های آرامش بخش و ملایم گوش كنیم (خصوصاً موسیقی بدون كلام) بسیار مهم است
بیست ونُه. در منزل کارهای بدنی انجام دهیم. (غذا پختن. ظرف شستن. جارو کردن. کارهای دستی...و تحرکی

سی. روی اخبار ناخوشایند تكیه نكنیم
سی ویک. از ورود سموم بخصوص الكل و تنباكو به بدن جلوگیری كنیم، چون این مواد ابتدا نوعی تسكین موقت ایجاد می كنند اما تعادل بدن را بر هم زده و زمینه بروز استرس را مهیا می كنند

سی ودو. با افراد متخصص و کاردان در مورد مشكلات و نگرانی های خود صحبت كنیم
سی وسه. از روش های آرامش بخش استفاده كنیم (مانند ماساژ – استنشاق هوای تازه
مصرف ویتامین C برای محافظت در برابر استرس ضروری است
برنامه های تلوزیونی مثبت و سالم تماشا کنیم. از فیلم های پر اضطراب و مخرب.. جدا اجتناب کنیم

اگر با رعایت و انجام موارد یاد شده استرس در فرد كنترل نشد و موجب اختلال گردید بایستی به متخصص روانشناس و یا روانپزشك مراجعه شود
__________________
گرد آوری و تهیه: راشین سیروس